میراث جهانی پاسارگاد شیراز

میراث جهانی پاسارگاد یکی از مهم ترین مکان های تاریخی ایران است. این مکان باشکوه اولین پایتخت امپراتوری هخامنشی است که در استان فارس قرار دارد. این مکان به عنوان یکی از آثار ارزشمند جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. مجموعه پاسارگاد یادگاری از کوروش بزرگ بوده است و  نقطه عطف قدرت هخامنشیان می باشد.

این مکان تاریخی شامل آرامگاه کوروش، مجموعه کاخ ها، باغ شاهی، برج سنگی یا زندان سلیمان، تل تخت، کاروانسراهای تاریخی، محوطه مقدس و نقش برجسته هاست. اگر به شهر شیراز سفر کردید، در کنار بازدید از جاهای دیدنی شیراز مانند حافظیه شیراز و یا شاهچراغ شیراز، حتما از این مکان تاریخی نیز دیدن فرمایید.

پاسارگاد شیراز کجاست؟

میراث جهانی پاسارگاد در شمال استان فارس و در دشت وسیع و زیبای مرغاب قرار گرفته است. فاصله آن تا شیراز حدود ۱۳۰ کیلومتر است و در مسیر اصلی شیراز به اصفهان قرار دارد. این محوطه تاریخی در میان کوه های کم ارتفاع و دشت هایی وسیع واقع شده است. اطراف پاسارگاد منابع آب طبیعی فراوانی وجود داشته که از گذشته مورد استفاده قرار می گرفته اند.

در حال حاضر پاسارگاد یکی از  جاذبه های گردشگری بخش شمالی استان فارس است و گردشگران هزاران کیلومتر را طی می کنند تا از این مکان باشکوه بازدید کنند. اکثر مسافران علاوه بر بازدید از حافظیه شیراز و یا باغ ارم شیراز، حتما به این مکان تاریخی رفته و از آن دیدن می کنند.

مسیر دسترسی به پاسارگاد

برای دسترسی به مجموعه تاریخی پاسارگاد چند مسیر اصلی وجود دارد. مسیر رفتن به این مکان از شهر شیراز آغاز می شود و پس از طی مسیری حدود دو ساعت به ورودی این مکان می رسید. مسیر شیراز – مرودشت – سعادت شهر یکی از بهترین راه هاست که از چند شهر مهم عبور می کند. مسیر دیگر از اصفهان به سمت جنوب است که مسافران را پس از عبور از شهرهایی چون شهرضا و آباده به پاسارگاد می رساند.

تمام مسیرها جاده ای آسفالت شده و مناسب دارند و تابلوهای راهنما به خوبی مسیر پاسارگاد را نشان می دهند. در نزدیکی ورودی مجموعه، پارکینگ مخصوص بازدیدکنندگان وجود دارد. اگر از باغ گل های شیراز دیدن کرده و یا به سعدیه شیراز رفتید، حتما از مجموعه میراث جهانی پاسارگاد نیز دیدن کنید.

تاریخچه و دلیل ساخت مجموعه تاریخی پاسارگاد

میراث تاریخی پاسارگاد اولین پایتخت امپراتوری هخامنشی بود و ساخت آن به دستور کوروش بزرگ آغاز شد. این شهر نه تنها محل استقرار قدرت سیاسی امپراتوری نوپا بود، بلکه نمادی از جهان بینی کوروش نیز محسوب می شد. دلیل اصلی ساخت پاسارگاد، ایجاد شهری پایدار و نظام مند بود که بتواند قدرت هخامنشی را سامان دهد.

ساخت پاسارگاد پس از پیروزی کوروش بر آستیاگ، آخرین پادشاه ماد، آغاز شد. موقعیت جغرافیایی مناسب و منابع طبیعی فراوان منطقه مرغاب باعث شد کوروش این منطقه را برای استقرار پایتخت خود انتخاب کند. پاسارگاد از نظر معماری، از سنت های عیلامی، بابلی، آسیای صغیر و هنر بومی ایرانی را به نمایش می کشد.

جاهای دیدنی پاسارگاد

مجموعه میراث جهانی پاسارگاد شامل بناها، کاخ ها، باغ ها، برج ها، سازه های دفاعی، نقش برجسته ها و آثار تاریخی بی شماری است که هرکدام ارزش باستان شناختی قابل توجهی دارند. این مجموعه شامل آرامگاه کوروش، کاخ های متعددی چون کاخ بارعام و کاخ دروازه، تل تخت یا مادرسلیمان، باغ شاهی، برج سنگی، کاروانسرای مظفری، نقش برجسته ها، مسجد اتابکی و محوطه مقدس می شوند.

آرامگاه کوروش

آرامگاه کوروش مهم ترین سازه در مجموعه میراث جهانی پاسارگاد است. این آرامگاه که از سنگ های آهکی بزرگ ساخته شده، دارای ساختار بسیار ساده اما باشکوهی است. بنای آرامگاه از یک سکوی شش پله تشکیل شده که اتاقی سنگی در بالای آن قرار دارد.

مورخان معتقدند کوروش خود طراحی این آرامگاه را مشخص کرده بود. یکی از ویژگی های مهم آرامگاه، قرارگیری آن در محوطه ای باز است که در گذشته میان باغ های سلطنتی قرار داشته است.

کاروانسرای مظفری پاسارگاد شیراز

کاروانسرای مظفری بنایی تاریخی مربوط به دوره آل مظفر است که در نزدیکی آرامگاه کوروش قرار دارد. این کاروانسرا بر روی بخشی از خرابه های هخامنشی ساخته شده و در دوره های مختلف به عنوان محل استقرار مسافران، سربازان و کاروانیان مورد استفاده قرار می گرفت. این بنا دارای حیاط مرکزی، اتاق های متعدد، اسطبل ها و فضاهای خدماتی بوده است.

مسجد اتابکی

مسجد اتابکی از دیگر بناهای تاریخی مجموعه پاسارگاد است که در دوره سلجوقی و اتابکان فارس ساخته شده است. این مسجد معماری ایرانی را به نمایش می گذارد.

کاخ های پاسارگاد شیراز

میراث جهانی پاسارگاد شامل چندین کاخ سلطنتی است که مهم ترین آنها  کاخ دروازه، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی کوروش و کاخ شورا است. این کاخ ها نمونه ای بی نظیر از معماری هخامنشی هستند.  ستون های بلند، نقش برجسته های زیبا و تزئینات سنگی از مهم ترین عناصر معماری این کاخ ها می باشند.

کاخ بارعام محل دیدار شاه با مردم و نمایندگان بوده و از ستون های عظیمی برخوردار است. کاخ دروازه نیز ورودی اصلی شهر محسوب می شد و کاخ اختصاصی احتمالا محل زندگی کوروش بوده است.

برج سنگی

برج سنگی که به زندان سلیمان نیز  مشهور از دیگر مکان های موجود در میراث جهانی پاسارگاد است. ساختار این بنا  شبیه مقبره های برج ایلامی است و احتمالا کارکرد مذهبی داشته است. بااین حال درباره کاربری دقیق آن نظرات گوناگونی وجود دارد. برخی آن را آتشکده، برخی آرامگاه و برخی انبار مقدسات می دانند.

تل تخت یا مادر سلیمان

تل تخت سازه ای سنگی است که در بالای تپه ای بلند قرار دارد و به عنوان دژ دفاعی پاسارگاد شناخته می شود. این بنا ابتدا در دوره هخامنشی ساخته شد و بعدها در دوره ساسانی و اسلامی بازسازی و تکمیل گردید.

مجموعه باغ شاهی

باغ های شاهی از بخش های بسیار مهم میراث جهانی پاسارگاد هستند. این باغ ها از اولین باغ های ایرانی بوده اند. وجود آرامگاه کوروش در داخل این باغ ها اهمیت جایگاه طبیعت در فرهنگ هخامنشی را نشان می دهد. باغ شاهی پاسارگاد را بسیاری نخستین باغ ایرانی یا پردیس می دانند.

محوطه مقدس پاسارگاد شیراز

محوطه مقدس شامل فضاهایی مذهبی است که با سنگ های تراش خورده و سکوی های زیادی ساخته شده اند. این محوطه برای اجرای مراسم مذهبی و آیینی کاربرد داشته و نشان دهنده باورهای دینی هخامنشیان است.

تنگ بلاغی پاسارگاد شیراز

تنگ بلاغی در نزدیکی پاسارگاد قرار دارد و یکی از مهم ترین محوطه های تاریخی ایران است. این تنگ به عنوان یک مسیر عبور تاریخی شناخته شده است که در گذشته مورد استفاده قرار می گرفت.

نقش برجسته های پاسارگاد شیراز

یکی از مشهورترین نقش برجسته های پاسارگاد، نقش انسان بالدار است که در کاخ دروازه قرار دارد. این نقش احتمالاً نگهبان دروازه بوده است. این نقش برجسته از زیباترین نمونه های هنر سنگ تراشی هخامنشی است.

شرایط بازدید از مجموعه باستانی پاسارگاد (زمان بازدید و قیمت بلیط)

بازدید از میراث جهانی پاسارگاد در تمام طول سال امکان پذیر است و گردشگران می توانند در ساعات تعیین شده از بخش های مختلف مجموعه دیدن کنند. بهای بلیط برای گردشگران ایرانی و خارجی متفاوت است و معمولاً از طریق سامانه میراث فرهنگی اعلام می شود. برای بازدیدی کامل از مجموعه، حداقل دو تا سه ساعت زمان لازم است. به همین خاطر توصیه می شود بازدیدکنندگان کفش مناسب به همراه داشته باشند.

ساعت بازدید در بهار و تابستان

در فصل های بهار و تابستان، به دلیل طولانی بودن روز، ساعت بازدید معمولاً از هشت صبح تا هفت عصر است. در این دو فصل هوا بسیار مناسب است و افراد می توانند لحظات خوشی را در میراث جهانی پاسارگاد برای خود رقم بزنند.

ساعت بازدید از پاسارگاد در فصل پاییز و زمستان

در پاییز و زمستان، ساعات بازدید به دلیل کوتاه شدن روزها، کم تر می شود. معمولاً بازدید از این مکان تاریخی از هشت صبح تا پنج عصر امکان پذیر است. پوشیدن لباس گرم در زمستان به هنگام رفتن به پاسارگاد توصیه می شود زیرا دشت مرغاب در این فصل سرد است.

وجه تسمیه نام پاسارگاد

پاسارگاد از واژه ای باستانی گرفته شده که احتمالاً به معنای محل اسکان قبیله پاسارگادا بوده است. برخی نیز این واژه را به معنای دژ یا شهر شاهی می دانند. بعضی از مورخین این اسم را برگرفته از واژه «پَستَگَرد» به معنای محل پاسداری و نگهبانی می دانند.

بهترین زمان بازدید از پاسارگاد کدام فصل است؟

بهترین زمان برای بازدید از پاسارگاد فصل های بهار و پاییز است. در بهار هوای منطقه مطبوع و طبیعت سرسبز است و پاییز نیز هوای مناسبی داشته و فضایی مناسب برای گردش ایجاد می کند. البته در بسیاری از روزهای تابستان و یا برخی از روزهای فصل زمستان نیز می توان از این مجموعه دیدن کرد.

نقشه پاسارگاد شیراز

نقشه مجموعه میراث جهانی پاسارگاد شامل موقعیت آرامگاه کوروش، کاخ ها، باغ شاهی، تل تخت، برج سنگی و … است. در این نقشه راه های دسترسی مشخص شده و گردشگران می توانند با استفاده از نقشه های چاپی یا دیجیتال، مسیر بازدید خود را به راحتی مشخص کنند.

ویژگی های معماری پاسارگاد

معماری “میراث جهانی پاسارگاد” سنت های مختلف را به نمایش می گذارد. ستون های بلند، سنگ های آهکی صیقل خورده، نقش برجسته های ظریف، پلان های باز و  فضاهای اقتصادی، اداری، مسکونی و مذهبی، از ویژگی های این سبک معماری است.

جدول جامع اطلاعات پاسارگاد